Leczenie zeza u dzieci i dorosłych

Zez (strabismus) to schorzenie, w którym gałki oczne nie są ustawione równolegle, co prowadzi do zaburzeń widzenia jednoocznego i obuocznego. Nieleczony zez może prowadzić do poważnych problemów ze wzrokiem, takich jak niedowidzenie (amblyopia), zwane także “leniowym okiem”.

Kluczowe informacje o leczeniu zeza:

• Wczesne leczenie: Leczenie zeza powinno rozpocząć się natychmiast po jego rozpoznaniu, najlepiej w jak najmłodszym wieku. Im wcześniej zacznie się leczenie, tym większa szansa na pełne wyleczenie.

• Konsultacja okulistyczna: Podejrzenie zeza, zarówno u dzieci, jak i dorosłych, wymaga pilnej konsultacji okulistycznej.

• U niemowląt: Jeśli zauważysz nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych u niemowląt, należy przeprowadzić badanie okulistyczne przed ukończeniem 1. roku życia.

• Zakończenie leczenia: Leczenie zeza powinno być zakończone przed pójściem dziecka do szkoły, ponieważ fizjologiczne widzenie obuoczne rozwija się do 6-7 roku życia.

Najczęstsze przyczyny zeza:

• Problemy z mięśniami oka kontrolującymi ruchy gałek ocznych,

• Nieprawidłowości w nerwach przekazujących sygnały do mięśni oka,

• Zaburzenia w mózgu odpowiedzialnym za koordynację ruchów oczu,

• Urazy lub choroby oczu, np. zaćma, udar mózgu, porażenie mózgowe, zespół Downa,

• Niekorygowana wada wzroku, np. nadwzroczność,

• Czynniki genetyczne.

Rodzaje zeza:

• Zez pozorny (pseudostrabismus),

• Zez ukryty (endophoria, egzophoria),

• Zez jawny towarzyszący (zez zbieżny, rozbieżny, hipertropia, hipotropia),

• Zez porażenny (nietowarzyszący),

• Wrodzone zespoły zaburzeń ruchu gałki ocznej.

Niedowidzenie (amblyopia) – “leniwe oko”:

Jest to osłabiona zdolność widzenia w jednym oku, wynikająca z braku współpracy między okiem a mózgiem. Rozwija się w dzieciństwie (do 6. roku życia). Główną przyczyną niedowidzenia jest zez, ale mogą to być także zaćma, astygmatyzm, różnowzroczność. Jeśli nie zostanie wyleczone w dzieciństwie, wada ta pozostanie na całe życie.

Leczenie “leniwego oka”:

• Okulary lub soczewki kontaktowe: Korekcja wady wzroku, np. nadwzroczności lub krótkowzroczności.

• Przysłanianie zdrowego oka: Stosowanie opaski lub kropli, które zmuszają słabsze oko do większego wysiłku.

• Ćwiczenia mięśni oka: Poprawiają ruchomość i zbieżność oczu.

• Operacja: Poprawiająca ustawienie oczu lub usuwająca przeszkody w widzeniu, takie jak zaćma.

Widzenie obuoczne:

To zdolność do jednoczesnego odbierania obrazu przez oba oczy i łączenia ich w jeden, bardziej szczegółowy obraz. Widzenie obuoczne kształtuje się w pierwszych miesiącach życia i rozwija przez kilka pierwszych lat.

Stopnie widzenia obuocznego:

1. Jednoczesna percepcja: Zdolność do jednoczesnego odbierania obrazów przez oba oczy.

2. Fuzja: Połączenie obu obrazów w jeden.

3. Stereopsja: Widzenie głębi.

Kiedy przeprowadzić badania profilaktyczne w kierunku zeza i niedowidzenia?

• U wcześniaków: Badania należy przeprowadzić jak najszybciej po urodzeniu.

• U małych dzieci: Między 2. a 4. rokiem życia, oraz przed rozpoczęciem nauki w szkole.

• W rodzinach z chorobami oczu: Badania profilaktyczne są konieczne, jeśli w rodzinie występują wady refrakcji, zez, niedowidzenie lub wrodzone choroby oczu.

Badania ortoptyczne:

W ramach badań ortoptycznych wykonuje się m.in.:

• Wykrywanie zeza jawnego i ukrytego,

• Badanie ruchomości gałek ocznych i konwergencji,

• Badanie widzenia stereoskopowego i ostrości wzroku.

Leczenie zeza oraz niedowidzenia wymaga wczesnej diagnozy i szybkiego rozpoczęcia terapii, aby zapewnić dziecku jak najlepsze szanse na pełne wyzdrowienie i prawidłowy rozwój widzenia.