13.4.2025
Drobne, unoszące się przed okiem plamki, nici czy cienie, które wydają się przesuwać wraz z ruchem gałki ocznej, potocznie nazywane „mętami w oku", to tak naprawdę zmętnienie ciała szklistego – galaretowatej substancji wypełniającej wnętrze gałki ocznej. Sprawdź, co je powoduje i jakie są metody leczenia.
Męty w oku to drobne struktury widoczne jako ciemniejsze punkty, pasma czy nici unoszące się w polu widzenia. Mogą przybierać różne kształty: kropek, linii czy nawet pętli. Najłatwiej dostrzec je na jasnym tle, np. na błękitnym niebie lub ekranie komputera. Pacjenci, chcąc opisać, jak wyglądają męty w oku, często określają swoje dolegliwości jako „pływający obraz w oku", „ farfocle w oku", „robaczki przed oczami", "paprochy w oku" czy „pajęczyna w oku". Chociaż wydaje się, że zmiany znajdują się na powierzchni oka, w rzeczywistości znajdują się w jego wnętrzu - w ciele szklistym.
Ciało szkliste to przezroczysta substancja o konsystencji żelu, która wypełnia przestrzeń pomiędzy soczewką a siatkówką oka, czyli gałkę oczną. Pełni ważną rolę w utrzymaniu jej kształtu oraz odpowiedniego środowiska dla siatkówki. Ciało szkliste składa się w około 99% z wody, ale jego stabilność zapewnia szereg skupisk włókien kolagenowych otoczonych kwasem hialuronowym. To właśnie zagęszczenie włókien kolagenowych, postępujące wraz z wiekiem lub pod wpływem różnych czynników zdrowotnych, są odbierane jako męty ciała szklistego. Warto podkreślić, że mogą one pojawić się już w życiu płodowym.
Zmętnienie ciała szklistego (męty w oku) może mieć różne przyczyny, w zależności od wieku, stanu zdrowia czy czynników środowiskowych. Wśród najczęstszych źródeł problemu wymienia się:
Chociaż w większości przypadków obecność mętów w oku nie stanowi zagrożenia i nie powinno być powodem do niepokoju, istnieją sytuacje, w których obecność zmian w polu widzenia może świadczyć o poważniejszych problemach zdrowotnych. Wskazaniem do pilnej wizyty u okulisty jest m.in.:
Symptomy mogą wskazywać na poważne problemy okulistyczne, które wymagają precyzyjnych badań wzroku, a czasami również natychmiastowej interwencji medycznej.
Precyzyjna diagnostyka okulistyczna u pacjentów zgłaszających "pajączki w oku" pozwala ocenić charakter zmian, wykluczyć poważniejsze schorzenia oraz określić, czy męty w oku wymagają leczenia. Wizyta u okulisty rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego. Lekarz zadaje pytania dotyczące np. czasu pojawienia się mętów (czy wystąpiły nagle, czy pojawiały się stopniowo), charakteru, liczby i położenia mętów oraz okoliczności pojawienia się innych objawów.
W trakcie wizyty okulista przeprowadza badanie wzroku. Sprawdza m.in. ostrość wzroku pacjenta oraz szczegółowe badanie przedniego i tylnego odcinka oka w lampie szczelinowej. Podczas tego badania lekarz ocenia m. in. przejrzystość ciała szklistego i obecność zmętnień w ciele szklistym.
W razie konieczności wykonuje się dodatkowe badania, pozwalające na precyzyjne zobrazowanie ciała szklistego i siatkówki, np. optyczną koherentną tomografię (OCT). A w przypadku trudności z oceną struktur wewnętrznych oka, szczególnie przy zmętnieniu ośrodków optycznych (np. zaawansowanej zaćmie), stosuje się ultrasonografię oka.
Metody leczenia mętów w oku zależą od przyczyny zmian oraz nasilenia objawów. W wielu przypadkach nie wymagają interwencji medycznej, a pacjenci przyzwyczajają się do ich obecności. Jednak przy bardziej zaawansowanych lub mocno dokuczliwych zmianach mogą być stosowane różne metody terapeutyczne, poprawiające jakość widzenia, np. farmakoterapia, witreoliza laserowa lub witrektomia.
Farmakoterapia jest zawsze dostosowana do wyników badań i potrzeb pacjenta. U pacjentów z mętami w oku można zastosować m.in. leki miejscowe (krople do oczu), zawierające jodek potasu, lub suplementy diety, które zmniejszają widoczność zmian.
Laserowe leczenie mętów w oku to nowoczesna, małoinwazyjna i stosunkowo bezpieczna procedura, która poprawia jakość widzenia. Po znieczuleniu oka kroplami, rozszerzeniu źrenicy i nałożeniu specjalnej soczewki, przeprowadza się odparowanie lub rozbicie mętów poprzez nanosekundowe impulsy światła laserowego o niskiej energii. Witreoliza laserowa trwa zwykle od 20 do 60 minut.
Jest to całkowite usunięcie ciała szklistego i zastąpienie go inną substancją - olejem silikonowym lub gazem. Witrektomia jest stosowana w ciężkich przypadkach zwyrodnienia ciała szklistego i jest uznawana za "zabieg ostatniej szansy".
Niektóre domowe sposoby mogą pomóc w łagodzeniu dyskomfortu związanego z obecnością mętów w oku, ale ich nie usuną. Warto jednak spróbować metod, które wspierają ogólne zdrowie oczu i mogą zapobiegać pogłębianiu się problemu.
Istotne jest również zgłaszanie się na regularne przeglądy okulistyczne, szczególnie po 40. roku życia.
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące mętów w oku.
Męty w oku to drobne, wielokształtne struktury pojawiające się w polu widzenia, często opisywane przez pacjentów jako latające muszki, pajączki, nitki lub cienie unoszące się przed okiem. Są wynikiem zmian w ciele szklistym, gdy włókna kolagenowe zbijają się i rzucają cień na siatkówkę.
Większość mętów stopniowo przesuwa się w obrębie ciała szklistego, stając się mniej widoczna lub pacjenci przyzwyczajają się do ich obecności. Jeśli powodują znaczny dyskomfort, możliwe jest ich leczenie za pomocą farmakoterapii, laseroterapii lub (rzadziej) witrektomii, choć nie zawsze jest to konieczne.
Męty w ciele szklistym powstają najczęściej w wyniku procesów degeneracyjnych, takich jak naturalne starzenie się oka czy odłączenie tylnej części ciała szklistego. Mogą być także związane z urazami, stanami zapalnymi lub powikłaniami cukrzycowymi.
Czas, w jakim męty staną się mniej widoczne, jest indywidualny – u niektórych pacjentów adaptacja trwa kilka tygodni, u innych kilka miesięcy. W przypadku nasilonych objawów i obniżenia jakości życia pacjenta, warto skonsultować się z okulistą, który może zaproponować leczenie mętów, np. krople do oczu lub zabieg laserowy - witreolizę.
W większości przypadków męty w ciele szklistym są nieszkodliwe i nie wymagają leczenia. Jeśli jednak towarzyszą im błyski świetlne, nagły wzrost ich liczby lub utrata pola widzenia, konieczna jest pilna konsultacja okulistyczna, gdyż mogą sygnalizować poważniejsze schorzenia, takie jak odwarstwienie siatkówki.
Męty nie znikają całkowicie, ale większość z nich z czasem przesuwa się w obrębie ciała szklistego i stają się mniej widoczne i mniej uciążliwe. Warto pamiętać, że mózg stopniowo adaptuje się do ich obecności.
Usunięcie mętów może być przeprowadzone metodą laseroterapii (witreoliza) lub witrektomii, czyli chirurgicznego usunięcia ciała szklistego i zastąpienia go olejem silikonowym lub gazem. Procedury te stosuje się głównie u pacjentów, u których męty znacząco obniżają jakość życia i powodują duży dyskomfort wzrokowy. Niekiedy lekarz może zaproponować również krople do oka, które zmniejszają widoczność mętów.
Zwyrodnienie ciała szklistego jest naturalnym procesem związanym z wiekiem i zwykle nie wymaga leczenia. W przypadkach znacznego nasilenia objawów można zastosować zabiegi laserowe lub witrektomię, ale decyzję o interwencji podejmuje okulista na podstawie precyzyjnych badań oczu.
